Ua hoʻomaka ke ola ma ka Honua ma kahi o 3.7 biliona mau makahiki i hala aku nei, e like me kahi kumu ʻē aʻe, ma kahi o 4.1 biliona mau makahiki i hala. Hoʻomau ka hoʻomohala a hiki i kēia lā. E nā manaʻo āpau, e hoʻomau ke ola i ka wā e hiki mai ana, ka hoʻololi ʻana i ke kaiapuni, a ʻaʻole hiki i ke alo a i ʻole ka hele ʻana o kekahi ke keakea iā ia.
Ua loaʻa nā ʻepekema o Ausetalia i nā ʻōuli o ke ola ma ka ʻāina, a he 3.5 biliona mau makahiki ko lākou. Ua hoʻokūpaʻa ʻia kā lākou mea i loaʻa i ke ola i ka wai maoli, ʻaʻole i nā punawai paʻakai. Ua huki ka poʻe ʻepekema i kēia mau ʻike a e ʻimi nei i ka hōʻoia o lākou ma nā ʻāina ʻē aʻe.
Nā ʻano nui o ke ola
ʻO nā wahi nui o ke ola e:
- wai;
- ea-honua;
- lepo;
- meaola (parasites a me nā symbionts).
Loaʻa i kēlā me kēia wahi nā ʻano ponoʻī a loaʻa i nā meaola ʻokoʻa e ola, hana hou a ulu.
ʻĀpana honua-honua
Hōʻike kēia kaiapuni i nā ʻano mea kanu a me nā holoholona āpau ma ka Honua. ʻO ka hoʻomohala ʻana o ke ola meaola ma ka ʻāina i ʻae ʻia e kupu ka lepo. ʻO ka hoʻomohala hou ʻana o nā mea kanu, nā ululāʻau, steppes, tundra a me nā holoholona like ʻole, e hoʻololi i nā wahi like ʻole, ua hele. Ma ke ʻano he hopena o ka hoʻomohala hou o ka honua meaola, hoʻolaha ke ola i nā pūpū kiʻekiʻe o ka Honua - ka hydrosffer, lithosfer, lewa. Ua hoʻomohala a hoʻomaʻamaʻa ʻia nā mea ola āpau i nā fluctuations ʻoi loa i ka mahana a me nā wahi like ʻole. ʻO nā lunamaka koko-mehana a me ke koko anuanu o nā holoholona holoholona, nā manu like ʻole a me nā kolo. I ka lewa-lewa honua, ua hoʻololi nā mea kanu i nā ʻano ulu like ʻole. Makemake kekahi i nā wahi mālamalama, mehana, ulu kekahi i ka malu a me ka ona, a ʻo kekahi poʻe e ola i nā mahana haʻahaʻa. Hōʻike ʻia ka ʻokoʻa o kēia wahi e ka ʻokoʻa o ke ola i loko.
Kahi wai
I ka hui like ʻana me ka hoʻomohala ʻia o ka honua honua, ua hoʻomau ka hoʻomohala ʻana o ka honua honua.
Hōʻike ʻia ke ʻano wai e nā waihona wai āpau e kū nei ma ka honua, mai ka moana a me ke kai a i nā loko a me nā kahawai. 95% o ka honua ka wai.
Ua loli a hoʻololi ʻia nā ʻano pilikua like ʻole o ke kai wai ma lalo o nā nalu o ka ulu ʻana, ua hoʻopili ʻia i ke kaiapuni a lawe i ke ʻano i hoʻonui i ke ola o nā lehulehu. Ua hoʻemi ʻia ka nui, ua māhele ʻia nā ʻāpana hāʻawi o nā ʻano ʻokoʻa o ko lākou noho like ʻana. Kupaianaha a ʻoluʻolu hoʻi ke ʻano o ke ola i ka wai. ʻAʻole pili ka mahana i ka wai wai i nā ʻano fluctuations ʻoi loa e like me ke ʻano o ka ea honua a ʻo nā wai anuanu hoʻi ʻaʻole e hāʻule ma lalo o +4 kekelē Celsius. ʻAʻole wale ka iʻa a me nā holoholona e noho i ka wai, akā piha pū ka wai me nā limu like ʻole. Ma ka hohonu wale nō i hele ʻole ai lākou, kahi e noho aliʻi ai ka pō mau loa, aia kekahi ulu ʻokoʻa loa o nā meaola.
Kahi noho lepo
No ka lepo ka papa luna o ka honua. ʻO ka hoʻohuihui ʻana i nā ʻano ʻano lepo me nā pōhaku, nā koena o nā meaola ola, hana i kahi lepo momona. ʻAʻohe kukui i kēia wahi, i loko e ola ai, a i ʻole e ulu aʻe: nā ʻanoʻano a me nā spores o nā mea kanu, nā aʻa o nā lāʻau, nā laʻalāʻau, nā mauʻu. Aia pū kekahi limu liʻiliʻi. ʻO ka honua kahi home o nā bacteria, nā holoholona a me nā fungi. ʻO kēia nā mea nui o laila.
ʻO ka meaola ma ke ʻano he wahi noho
ʻAʻole hoʻokahi kanaka, holoholona a ʻano mea kanu paha ma ka Honua kahi i kū ʻole ai kahi meaola a i ʻole nā mea malū. No ka mea kanu parasite ka dodder kaulana. Mai nā hua lūlū hua liʻiliʻi e ulu ana kahi meaola e ola ana ma ke komo ʻana i nā ikaika momona o ka mea kanu hoʻokipa.
Parasites (mai ka Helene - "freeloader") kahi meaola e ola ana mai kāna mea hoʻokipa. Pāpulu nā meaola he nui i nā kino o nā kānaka a me nā holoholona. Hoʻokaʻawale ʻia lākou i mau mea kūlohelohe, e noho nei ma ka mea hoʻokipa no kekahi pōʻaiapuni, a me nā mea paʻa mau, kahi e hoʻomāmā i ke kino o ka mea hoʻokipa e ka pōʻaiapuni. Alakaʻi pinepine kēia i ka make o ka mea hoʻokipa hoʻokipa. Hiki i nā mea ola āpau ke maʻalahi i nā parasites, mai ka bacteria, a me nā mea kanu kiʻekiʻe a me nā holoholona e hoʻopau i kēia papa inoa. Pākuʻi pū kekahi nā virus.
I nā meaola hiki ke hoʻohui i ka symbiosis (noho pū).
ʻO ka symbiosis o nā mea kanu a me nā holoholona ʻaʻole hoʻokaumaha i ka mea nona, akā hana ma ke ʻano he hoa i ke ola. ʻAe nā pilina Symbiotic i kekahi ʻano o nā mea kanu a me nā holoholona e ola. ʻO Symbiosis ka hakahaka ma waena o ka hoʻohui a me ka hoʻohui o nā meaola.
